"Bloomberg Business"-in apardığı sorğu iştirakçılarının 27 faizi Rusiya prezidenti Vladimir Putinin ölkədəki iqtisadi böhranı idarə edə bilmədiyini deyib.

Rusiyada vəziyyət ağırdır. Neft qiyməti düşüb, 2014-cü ildə Ukraynaya qarşı təcavüzünə görə ölkəyə qarşı iqtisadi sanskiyalar tətbiq olunub, rublun dəyəri düşüb və bu, iqtisadi artıma ziyan vurub.

Rusiyanın iqtisadi inkişafı neft qiymətləri düşmədən və sanksiyalar tətbiq olunmadan çox əvvəl, 2012-ci ilin ilk kvartalında yavaşlamağa başladı. Dünya Bankı hesab edir ki, 2017-ci ilədək Rusiyanın ümumdaxili məhsul istesalı (ÜDM) 2012-ci ilin ÜDM-sindən aşağı olacaq.

Rusiyanın sabiq Maliyyə naziri Aleksey Kudrin iqtisadiyatın 2016-cı ildə tənəzzülə doğru gedəcəyinə inandığını deyir. Lakin onun fikrincə, 2017-ci ildə iqtisadiyyat artmağa başlayacaq.

Rusiya üzrə dünya şöhrətli ekspert, Columbia Universitetinin Harriman İnstitutunun professoru Timothy Frye isə fərqli düşünür. Fryenin fikrincə, iqtisadiyyatı üçün ən pis dövr artıq geridə qalıb. 2012-ci ildən 2015-ci ilədək Rusiyadakı iqtisadi artım illik 1.5-2 faiz təşkil edirdi. Ən son rübdə iqtisadiyyat sabitləşməyə və yeni aşağı neft qiymətlərinə uyğunlaşmağa başladı: “Baxmayaraq ki, hamı gələn il ərzində iqtisadi artımın 0.5-1 faiz arasında olacağı üzərində razılaşır, narahatedici faktor odur ki, heç kəs artımın 1 və ya 2 faizdən artıq olacağını gözləmir. Bu isə hökümətin siyasətində dəyişikliyin qarşısını alır”. O düşünür ki, insanlar hökmətin siyasətinin dəyişəcəyini gözləmir, çünki bunu etmək böyük siyasi öhdəlik tələb edir.

Bəs o zaman nə etmək lazımdır?

Rusiya höküməti rublun dəyərini artırmaq üçün "Gazprom" və "Rosneft" kimi böyük şirkətlərin xarici valyuta ehtiyatlarının azaldılmasına təzyiq göstərib. Hökümət özəlləşdiriləndən sonra neft və qaz sənayesi sahəsində milyadlar qazanan oliqarxlara da eyni taktikanı tətbiq edib. Hökümət onlara iqtisadiyyata yardım etmələri üçün təzyiq göstərib.

Eyni zamanda Moskvada da universitetdə dərs deyən Frye Rusiyada bir çox maraqlı qrupların olduğuna inanır: ““Bir çox Rusiya şirkəti sanksiyalardan əziyyət çəkir, amma elə şirkətlər də var ki, Rusiyanın qlobal iqtisadiyyatdan üz döndərməsindən faydalanır. Məsələn, kənd təsərrüfatı Avropadan idxal olunan ərzaq məhsullarına qarşı tətbiq olunan qadağadan faydalanıb və hətta bu sektorda iqtisadi artım da müşahidə edilib,” deyə Frye bildirib”.

Bu, özəl xarici investisiyaya da aiddir. Bir çox rusiyalı milyarder London, Nyu-York və Parisdəki daşınmaz əmlaka sərmayə qoyub. Bu səbəblə milyonlarla dollar ölkədən çıxarılıb və xarici ölkələrdəki evlərə sərmayə kimi yatırılıb, əsasən də Nyu-Yorkdakı evlərə. Evlərin əksəriyyəti sahibləri tərəfindən icarəyə verilir və onlar ondan gəlir əldə edir. Bir hesabata əsasən, rusiyalı milyarder Dmitri Rıbolovlev Nyu-Yorkda Central Park-a yaxın bir yerdə yerləşən penthausu 88 milyon dollara alıb. Qonşular isə şikayət edir ki, xarici investorların bu qiymətə ev almaları şəhərlərdəki daşınmaz əmlakların qiymətlərini artırır.

Beynəlxalq sərmayə üzrə hüquqşünas Ed Mermelstein rusiyalı oliqarxlara Nyu-Yorkda investisiya qoymaq üçün ev axtarmaqda yardım edir. Onun fikrincə, insanları pullarını ölkədən çıxarmalarına Putin höküməti məcbur edir. Mermelstein deyir ki, “Rusiya höküməti ölkədən çıxan pulların geri gəlməsini istəyir və bir çox halda onlar pulun ölkəni tərk etmə yolundan məmnun olmur”.

Mermelstein onu da əlavə edir ki, artıq yeni pullar Rusiyadan çıxarılmır.

Vladimir Putinin rəy sorğularındakı dəstək rəqəmləri hələ də çox yüksəkdir. Lakin iqtisadiyyatın vəziyyəti belə davam etsə, siyasətçilər də bilir ki, bu cür dəstəyin ömrü qısa olacaq.

“Amerikanın səsi”